Viruli, Carolus (1413c-1493)

30 maart 2010

I. Biografie

Carolus Viruli (Karel Menneken, Maneken; Kassel (of Gent?) ca 1413-Leuven 13.05.1493) schreef zich in 1432 in als student aan de universiteit van Leuven. Na het behalen van de graad van magister in 1435 werd hij docent aan het paedagogium van de Lelie van dezelfde universiteit, en al in 1437 regens hiervan. Dit ambt bekleedde hij tot zijn dood, zeer tot voordeel van het paedagogium.Tweemaal werd hij gekozen tot rector van de universiteit, in 1447 en in 1465.

II. Geschriften

Viruli’s bekendste werk is zijn Epistolares formule,een bundel van 337 eigenhandig geschreven voorbeeldbrieven (vaak vraag gevolgd door antwoord) ten behoeve van de studenten aan het paedagogium. De exemplarische functie blijkt uit het feit dat geregeld meerdere variaties op eenzelfde thema geboden worden,vanuit verschillende standpunten geschreven. De veelal korte briefjes behandelen een scala aan onderwerpen, die vooral met het studentenleven verband houden. Deze brievenverzameling is duidelijk een kind van haar tijd: zij staat naar vorm en inhoud nog volledig in de traditie van de middeleeuwse ars dictaminis.Viruli streefde ook niet naar een zo antiek mogelijke vorm. Zo ontbreken salutationes, in plaats waarvan Viruli thematische opschriften plaatste en de brieven begint met frasen als “salutes plurimas ex centro cordis egressas” of “amicicias firmo glutimine iunctas”. De datering van de briefjes—zo die er is—heeft altijd de moderne vorm (1 december), nooit de klassieke (Kal.Dec.).Ook Viruli’s Latijn is nog sterk middeleeuws gekleurd.Evenmin spreekt uit de brieven een duidelijke humanistische gezindheid van de auteur.Aanvankelijk oogstten deze epistolares formule veel waardering en populariteit (zij het alleen in Noordwest-Europa): tot 1520 verschenen ruim 50 drukken. Daarna daalde de populariteit snel. Humanisten als Erasmus en Bebel keurden het werk af.

III.Werken

»

IV. Literatuur

BB IV 330-2; BN XXVI 778-80; CE III 401-2; HCT I 85-98;A.Gerlo,‘The Opus de Conscribendis Epistolis of Erasmus and the tradition of the Ars Epistolica’, in R.R. Bolgar (ed.), Classical Influences on European Culture

A.D. 500-1500 (Cambridge 1971), 109-110; J. IJsewijn,‘The Coming of Humanism to the Low Countries’, in

H.A. Oberman en T.A. Brady jr (eds), Itinerarium Italicum.The Profile of the Italian Renaissance in the Mirror of its European Transformations (Leiden 1975),243-244;A.H.van der Laan, Anatomie van een Taal.Rodolphus Agricola en Antonius Liber aan de wieg van het humanistische Latijn in de Lage Landen (1469-1485) (Groningen 1998), 60-63.

[A.H. van der Laan]

Citeerinstructie:

A.H van der Laan,‘Carolus Viruli’in:Jan Bloemendal en Chris Heesakkers,eds.,Bio-bibliografie van Nederlandse Humanisten. Digitale uitgave DWC/Huygens Instituut KNAW (Den Haag 2009). www.dwc.huygensinstituut.nl