Torrentius, Laevinus (1525-1595)

30 maart 2010

I. Biografie

Laevinus Torrentius (Lieven vander Beke) (Gent 8.3.1525-Brussel 26.4.1595), neef van de cartograaf Petrus Torrentius, studeerde rechten te Leuven, waar hij nog vóór zijn vertrek naar Italië twee Latijnse gelegenheidsgedichten publiceerde. In 1552 behaalde hij de titel doctor in de rechten in Bologna, waarop hij verder reisde naar Rome. Snel werd hij opgenomen in de humanistenkringen en legde contacten die hij de rest van zijn leven zorgvuldig bleef onderhouden. Hij bezocht allerlei bibliotheken; bij zijn zwerftochten door de stad kopieerde hij tal van Latijnse inscripties (ms. 4347­4349, Brussel, Kon. Bibl.). In januari 1557 vestigde hij zich op uitnodiging van prins-bisschop Robert van Bergen te Luik. De datum van zijn priesterwijding is niet bekend. In 1575 werd hij vicaris-generaal waardoor hij regelmatig kerken en kloosters van het bisdom visiteerde. Zijn broodheren vertrouwden hem allerlei diplomatieke missies toe, zodat hij nog drie keer naar Rome kon terugkeren, waarbij hij doordrongen raakte van de geest van de Contrareformatie. In 1586 werd hij aangewezen tot bisschop van Antwerpen, een zware taak op religieus en financieel vlak, want de politiek-religieuze strijd binnen de Nederlanden had diepe sporen nagelaten. Torrentius was vooral tijdens zijn Luikse jaren literair actief, maar ook als bisschop bleef hij in humanistenkringen een invloedrijk en bewonderd persoon. Het grootste deel van zijn rijke bibliotheek – in 1573 had hij die van Carolus Langius gekocht – schonk hij aan het Leuvense jezuïetencollege (catalogus bewaard als ms. 3974-3975, Brussel, Kon. Bibl.). Torrentius liet ook een vrij omvangrijke correspondentie na, deels ambtelijk, deels privé.

II. Geschriften

Torrentius’ oeuvre omvat poëzie en filologische publicaties. Al in 1542 publiceerde hij Gelrogallorum grassatio in Lovanienses per Martinum a Roshem, een anoniem gedicht in disticha over de vergeefse belegering van Leuven door huurlingenleider Maarten van Rossem. In Europae Virginis de Christianorum Principum discordia lamentatio (Gent 1544) laat hij het verpersoonlijkte Europa klagen over de onenigheid van de christelijke vorsten, oorzaak van het succes van de Turken. Dit thema hernam Torrentius in 414 hexameters, De bello Turcico (Antwerpen 1574). Van 1572 tot 1594 verschenen vier telkens uitgebreidere edities van de Poemata sacra, een verzameling hoofdzakelijk religieuze gedichten in verschillende versmaten, o.m. over geboorte en kinderjaren van Jezus, zijn lijden, een poëtische bewerking van de Handelingen. Er waren echter ook gedichten n.a.v. de slag bij Lepanto (1571), de moord op Wilem de Zwijger (1584), Farneses inname van Antwerpen (1585) en twee boeken Odae ad amicos.

Als filoloog publiceerde Torrentius een commentaar op Suetonius’Vitae XII Caesarum (Antwerpen 1578). Dankzij zijn neef, Jan Lievens, verscheen in 1592 een veel uitgebreidere versie, nu met de tekst. Torrentius werkte verder nog aan de uitgave met commentaar van Horatius en van Plinius’ Naturalis Historia (boek 7). Het eerste verscheen postuum (Antwerpen 1608) met de ontbrekende Ars poetica in de versie van Petrus Nannius; het handschrift voor de Plinius-editie berust in Brussel (Kon. Bibl., ms. 8516-8517).

In de correspondentie is nog sprake van een geschiedenis van de contemporaire gebeurtenissen in de Nederlanden; hiervan bleef niets bewaard.

III.Werken

cf. BB 3, 503-504 (H—243); 5, 283 (S—406); 5, 372-381 (T—149-156). Brieven in brievenedities van o.m. Lipsius (1978-), Burman (1727). De minuten van Torrentius’ correspondentie (Brussel, Kon. Bibl., ms. 15704) zijn grotendeels uitgegeven door Delcourt-Hoyoux (1950-1954).

IV. Literatuur

BHAPB 1972, 1988; M.J. Marinus, Laevinus Torrentius als tweede bisschop van Antwerpen (1587-1595), Brussel 1989 (= Verhandelingen van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België. Klasse der Letteren, 131); Tentoonstellingscatalogus Torrentiustentoonstelling in Antwerpen,kathedraal en KULeuven,fac.theologie [J.Van Damme,ed.],Antwerpen – Leuven 1995;

J.De Landtsheer,‘Laevinus Torrentius,vicaris van het bisdom Luik,en de pauselijke nuntiatuur’,in Trajecta,4 (1995),300-315;ead.,‘Laevinus Torrentius:auctor et fautor litterarum’,in Handelingen van de Kon.Zuid-nederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, XLVII (1997), 131-147; ead.,‘The Library of Bishop Laevinus Torrentius:a Mirror of Otium and Negotium’, in Humanists and their libraries. Acta of the colloquium at Brussels 26-28 August, 1999, ed. R. De Smet (Brussels, 2000) [in press]

[J. De Landtsheer]

Citeerinstructie:

J. De Landtsheer,‘Laevinus Torrentius’ in: Jan Bloemendal en Chris Heesakkers, eds., Bio-bibliografie van Nederlandse Humanisten. Digitale uitgave DWC/Huygens Instituut KNAW (Den Haag 2009). www.dwc.huygensinstituut.nl