Bernartius, Johannes (1568-1601)

30 maart 2010

I. Biografie

Johannes Bernartius (Jan Bernaerts) (Mechelen 1568-ibidem 16.12.1601) studeerde rechten te Leuven waar hij kennis maakte met Justus Lipsius, die hem een mooie literaire carrière voorspelde, maar erop aandrong dat hij eerst zijn juridische loopbaan veilig stelde. In januari 1594 huwde Bernaerts met Catharina Breugel; zij hadden twee kinderen. Sinds oktober 1594 was hij als advocaat verbonden aan de Grote Raad te Mechelen.

II. Geschriften

Bernaerts was actief als filoloog en historicus. Op 24.01.1589 sprak Bernaerts de lijkrede tijdens de begrafenis van Johannes Hauchinus, tweede aartsbisschop van Mechelen. Wellicht uit hetzelfde jaar dateert een monografie over leven en dood van Maria Stuart [1589?]. Nog tijdens zijn studententijd werkte Bernaerts aan een traktaatje over het lezen van geschiedenis: De utilitate legendae historiae, opgedragen aan Lipsius (06.09.1592). De editio princeps verscheen in 1593, al vermelden een aantal bronnen, waaronder BN, verkeerdelijk 1589 (cf. PP 1, nr.643). In 1595 verscheen een uitgave met commentaar van P.Statius Papinius,opgedragen aan Torrentius. Een jaar later verscheen een kort relaas van de verrassingsaanval van 14.10.1595 op de stad Lier door Charles de Héraugières, commandant van Breda, die nog diezelfde dag werd afgeslagen door Alonso de Luna. Tijdens de laatste jaren van zijn leven legde Bernaerts zich toe op een editie met commentaar van Boethius’ De consolatione Philosophiae, postuum uitgegeven door Nicolaas Oudaert (1607), die het manuscript overnam van de inmiddels ook overleden Lipsius.

In zijn correspondentie met Lipsius klaagt Balthasar Moretus over Bernaerts’ gebrek aan nauwkeurigheid (GVc, 63; 72).

III.Werken

Filologie: Historiografie

» P.Statii Papini Opera quae extant. Ioh.Bernartius ad libros veteres recensuit et scholiis illustravit,Antwerpen 1595; herdruk Antwerpen 1607; Ioh. Bernarti ad P. Statii Papini Silvarum libros commentarius, Antwerpen 1599 » Anici Manli Severini Boeti De Consolatione Philosophiae libri V. Ioh. Bernartius recensuit et commentario illustravit,Antwerpen 1607

» Warachtige beschrijvinghe vant leven ende martirie der princerssen Maria Stuart; Met een corte refutatie der lasteringhen,Antwerpen [1589?] » De utilitate legendae historiae libri duo,Antwerpen 1593 » De Lirani oppidi ab Hollandis occupati per Mechlinianos et Antverpianos admirabili liberatione commentariolus, Leuven 1596. De zogenaamde editio secunda met zelfde datum en uitgever is een vervalsing door Laurens vander Elst, Mechelen ca. 1738 (cf. BB 1, 226-227, B38-39)

Retoriek:

» Oratio funebris in obitum Rev. atque Illustrissimi Domini Ioannis Hauchini, secundi Mechliniensium Archiepiscopi ac primatis Belgii, Leuven 1589

» Brieven aan Bernaerts in brievenedities van o.m. Lipsius (1978-), Acidalius (1606), Burman (1727).

IV. Literatuur

» BHAPB 1972; P.M. Clogan, ‘The Renaissance Commentators on Statius’, in: Acta Conventus Neo-Latini Torontonensis,Binghamton (N Y) 1991 (= Medieval and Renaissance Texts and Studies, 86),276-279;H.-J.van Dam,‘The Coming of the Silvae to the Netherlands’,in Epicedion. Hommage à P. Papinius Statius 96-1996, Poitiers 1996.

[J. De Landtsheer]

Afkortingen:

» BN: Biographie Nationale, Brussel 1866 ­

» PP:Voet-Grisollé, J. – Voet, L., The Plantin Press,1555-1589:a Bibliography of the Works printed and published by Christopher Plantin at Antwerp and Leiden, Amsterdam 1980-1983, 6 dln

» GVc: Gerlo, A. – VerVliet, H. D. L.- Vertessen, I., La correspondance de Juste Lipse conservée au Musée Plantin-Moretus, Antwerpen 1967.

Citeerinstructie:

J. De Landtsheer,‘Johannes Bernartius’ in: Jan Bloemendal en Chris Heesakkers, eds., Bio-bibliografie van Nederlandse Humanisten. Digitale uitgave DWC/Huygens Instituut KNAW (Den Haag 2009). www.dwc.huygensinstituut.nl